Jan Dziędziora

Jan Dziędziora uważał otwartą w lipcu 1955 roku w warszawskim Arsenale Ogólnopolską Wystawę Młodej Plastyki Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi za początek swojej drogi artystycznej. Pokazał na niej proste kompozycje ze zwyczajnymi przedmiotami: Martwą naturę z chlebem, Martwą naturę z pietruszkami oraz prezentowany na wystawie Posiłek. Prace te są wyraźnie anty-socrealistyczne, ale również anty-kolorystyczne, co wiele osób uznało za ryzykowny wybór, ponieważ w połowie lat 50. koloryzm powszechnie traktowano jako jedyny ratunek przed oficjalną estetyką socrealizmu.. W obrazie Posiłek spracowany mężczyzna pochyla się nad miską zupy, stojącej na surowym, drewnianym stole. Obok leży kawałek razowego chleba. Obrazy Dziędziory charakteryzuje brak dbałości o kolor, szorstki sposób malowania, skupienie na treści oraz moralnym przesłaniu: sztuka powinna być bezkompromisowa i zaangażowana w rzeczywistość. Jego obrazy opowiadają o pospolitości życia robotniczego, które, inaczej niż chciała tego optymistyczna, socrealistyczna propaganda, nie jest wcale heroiczne. Prace Dziędziory pokazywane w Arsenale stanowiły sprzeciw wobec pustej maniery realizmu socrealistycznego i zwracały się ku zaangażowaniu. Artystę interesował nie tylko polityczny, ale przede wszystkim egzystencjalny sens pracy. Jego dzieła to zmaganie z pojęciem humanizmu oraz próba dotarcia do pełni człowieczeństwa poprzez formę malarską.

Jan Dziędziora (ur. 1926 w Krakowie, zm. 1987 w Warszawie) – malarz, wykształcony w Krakowie, w czasie wojny walczył jako partyzant i członek AK. Po wojnie podjął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Warszawie. W 1955 roku brał udział w organizacji Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi. Przez całe życie pokazywał niewiele ze swoich prac, trzymał się z dala od głównego obiegu artystycznego. Powrócił do aktywnego życia kulturalnego w latach 80., kiedy po ogłoszeniu stanu wojennego zaangażował się w niezależny obieg kultury.