Waldemar Cwenarski

Osobliwą twórczość Cwenarskiego wyróżniają pospieszne pociągnięcia pędzla, twarde kontury i niedbałość form. Jego poszukiwania twórcze były buntem zarówno przeciw nauczanemu w szkołach plastycznych koloryzmowi, jak i oficjalnemu nurtowi realizmu socjalistycznego. Za dnia musiał zmagać się z narzucanymi przez uczelnię, pozbawionymi wyrazu formami, by w nocy, poza szkołą, seriami wykonywać swoje najlepsze prace. Był samozwańczym kontynuatorem wzorów malarstwa ekspresyjnego, jednak robił to zupełnie intuicyjnie, poszukując własnych form ekspresji. Cwenarski zderzał barwy w silnych kontrastach, piętrzył faktury, zostawiając na płótnie ślady napięcia i emocji. Postaci w jego przepełnionych smutkiem i słabością obrazach są bezwolne niczym szmaciane kukiełki. Smutek i ekspresyjność jego obrazów być może wiążą się z doświadczeniami wojennymi artysty. Prezentowany na wystawie szkic do obrazu z 1953 roku przedstawia scenę pokojowego protestu, którego uczestnicy trzymają nad głowami transparenty z hasłami „Pax, Paix, Pace” (pokój). Zebrane w pulsująca gromadę postaci miękkością kształtów przypominają szmaciane marionetki. Całość dwuznacznej kompozycji przesiąknięta jest jednocześnie atmosferą oporu i rezygnacji.

Waldemar Cwenarski (ur. 1926 we Lwowie, zm. 1953 we Wrocławiu) – malarz, jedna z legend polskiej sztuki powojennej, jego indywidualna twórczość i przedwczesna śmierć są owiane tajemnicą. Cwenarski od 1949 roku studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Buntował się zarówno przeciw koloryzmowi, jak i socrealizmowi, poszukując własnej, ekspresyjnej drogi twórczej. Zostawił po sobie kilkadziesiąt prac, które charakteryzuje zaskakująco spójny wyraz artystyczny. Z początku znany był tylko w środowisku wrocławskim, dopiero pośmiertny pokaz jego dzieł na Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi w warszawskim Arsenale wzbudził szersze zainteresowanie jego spuścizną.