Wojciech Fangor

W czasie V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów – międzynarodowej imprezy, która w sierpniu 1955 roku ściągnęła do Polski Ludowej młodzież z obu stron żelaznej kurtyny, a także z południa naszego globu – ulice Warszawy udekorowano kolorowymi flagami i ogromnymi fryzami z krzykliwymi deklaracjami przeciwko wojnie, wizerunkami gołębi i innymi symbolami powojennego ruchu pokojowego. Na ulicy Marszałkowskiej architekt Jerzy Hryniewiecki umieścił szereg wizerunków wielkości bilbordów pod hasłem „Żądamy zakazu broni atomowej”, w tym plakat Paula Colina z 1947 roku „Varsovie Accuse” i kopię Guerniki Pabla Picassa o nieco mniejszych wymiarach od oryginału, namalowaną przez polskiego artystę Wojciecha Fangora. Fangor jako nastolatek miał okazję oglądać Guernikę podczas jej pierwszej publicznej prezentacji w Pawilonie Hiszpańskim na paryskiej wystawie Expo w 1937 roku. Obraz Picassa, będący protestem przeciwko przeprowadzonym na rozkaz generała Franco bombardowaniom mieszkańców baskijskiego miasta Guerniki w kwietniu 1937 roku przez niemieckie samoloty bojowe, stał się wizerunkiem stale obecnym w społecznej wyobraźni i przestrzeni publicznej, szeroko komentowanym w międzynarodowych mediach. Umieszczony w scenerii ruin, które dziesięć lat po zakończeniu II wojny światowej wciąż dominowały w polskiej stolicy, fryz Hryniewieckiego podkreślał wspólnotę losów hiszpańskiego miasta i Warszawy. Według ówczesnych relacji inne obrazy w tej serii jeszcze przybliżały widmo katastrofy ku teraźniejszości, nawiązując do zrzucenia bomby atomowej na Hiroszimę w sierpniu 1945 roku i do niedawnej wojny w Korei. Bombardowanie Guerniki słusznie wskazywano jako rodzaj pierwowzoru masowej, zindustrializowanej i anonimowej przemocy zadawanej cywilom po to, by zdemoralizować ocalałych i przyspieszyć ich kapitulację.

Wojciech Fangor (ur. 1922 w Warszawie, zm. 2015 tamże) – artysta wizualny, malarz i rzeźbiarz, współtwórca polskiej szkoły plakatu. Uznawany za klasyka polskiej sztuki XX wieku. Zaczynał od socrealizmu, później wielokrotnie zmieniał styl malarski. W historii światowej sztuki zapisał się przede wszystkim jako prekursor i wybitny przedstawiciel opartego na iluzji optycznej, abstrakcyjnego malarstwa przestrzennego.