Dora Maar

Dwadzieścia osiem fotografii wykonanych przez Dorę Maar między 11 maja a 4 czerwca 1937 roku w pracowni Pabla Picassa, stanowi unikalny zapis procesu powstawania jednego z najbardziej ikonicznych dzieł sztuki XX wieku. Gdy artysta otrzymał od Rządu Drugiej Republiki zamówienie na wielkoformatowy mural do pawilonu narodowego Hiszpanii na Expo w Paryżu, w jego ojczyźnie trwała krwawa wojna domowa. Decyzja, by tematem przedstawienia uczynić bombardowanie baskijskiego miasta Guernika przez wspierające generała Franco Luftwaffe, podjęta została spontanicznie – Picasso zaczął szkicować kompozycję już pięć dni po nalocie. Gdy Maar wykonała kilka dni później pierwszą fotografię, pracował już w docelowej, monumentalnej skali. Jej zdjęcia pokazują, że kreśląc pierwsze linie na płótnie, Picasso nie miał jeszcze zamkniętej koncepcji tego, jak przedstawić niewyobrażalny ogrom cierpienia ludności cywilnej zniszczonego miasta. Jak pisał T.J. Clark, „Guernica została zaplanowana i namalowana na przestrzeni pięciu tygodni. Stworzenie jej było zdumiewającym aktem koncentracji. Cała polityka – cała odpowiedź na faszyzm i komunizm i nową twarz wojny – była w tym obrazie”. Zdjęcia Maar miały niebagatelne znaczenie nie tylko dla późniejszego procesu rozumienia dzieła Picassa, ale wręcz dla samego jego kształtu, artysta miał bowiem posiłkować się jej starannie wyretuszowanymi obrazami już w trakcie pracy nad Guerniką. Jedna z hipotez wskazuje wręcz na ich kluczowe znaczenie dla ostatecznego wyboru monochromatycznej palety oraz specyficznego ostrego naświetlenia postaci.

Dora Maar (właśc. Henriette Theodora Markovitch, ur. 1907 w Tours, zm. 1997 w Paryżu) – francuska fotografka i malarka, należąca do kręgu paryskich surrealistów. Współpracowała m.in. z Manem Rayem, Meret Oppenheim, Brassaïem czy reżyserem Jeanem Renoirem. W latach 30. zaangażowana politycznie po stronie antyfaszystowskiej lewicy, była członkinią Francuskiej Partii Komunistycznej, a także powołanego przez Georges’a Bataille’a i André Bretona rewolucyjnego ruchu Contre-Attaque.